Bagels en donuts: van Joodse traditie tot wereldwijde hit

Ze zijn niet meer weg te denken uit de eigentijdse bakkerij: bagels en donuts. Zeker onder jeugd wint het ronde broodje nog altijd aan populariteit en de trends in toppings en vullingen volgen elkaar in rap tempo op. Waar komt dit geliefde broodproduct met zijn iconische gaatje in het midden eigenlijk vandaan?

De termen bagel en donut worden maar al te vaak door elkaar gebruikt, maar zuiver gezien is er een verschil: donuts worden gemaakt van licht zoet beslag, gefrituurd en vaak belegd met glazuur, snoepjes of nootjes. Bagels worden gemaakt van zwaar beslag, gekookt of gebakken en niet gefrituurd. Ze hebben geen glazuurlaagje, maar kunnen wel fruit of noten in het beslag bevatten.

Voor het gemak gooien we ze eventjes op één hoop onder de noemer bagels, omdat de bakkerijtrends van dit product vaak onder die noemer worden geschaard. Wat begon als een eenvoudig broodproduct, heeft zich in de loop der tijd ontwikkeld tot een veelzijdig broodje dat we overal terugvinden, van high-end restaurants tot ambachtelijke bakkers, tot supermarkt. En niet te vergeten: tot op social media zoals Instagram en TikTok. Want om als bakker de laatste trends in toppings en vullingen bij te houden, moet je dáár je ogen de kost geven.

Het eeuwige leven

Het woord ‘bagel’ komt van het Duitse woord ‘Bögel’, wat ‘ring’ betekent. De precieze oorsprong van de bagel is een onderwerp van veel discussie en legendes. Het wordt vaak gezegd dat de bagel zijn oorsprong vond in Polen, ergens in de zestiende of zeventiende eeuw, toen het broodje werd geïntroduceerd in de Joodse gemeenschappen in dat land. In deze tijden was de bagel een eenvoudig broodproduct dat vaak werd gegeten tijdens de Sjabbat (de heilige rustdag). De bagel stond symbool voor de eeuwigheid, door zijn cirkelvorm.

Er is echter ook een theorie die zegt dat de bagel is ontstaan in Wenen, in de zeventiende eeuw, ter ere van de overwinning van de stad op de Turken. Volgens deze overlevering zou de bagel zijn vorm hebben gekregen om de boog van een ruiter te imiteren, als eerbetoon aan de soldaten die de stad hadden verdedigd. Hoewel dit een charmant verhaal is, zijn er geen harde bewijzen die deze theorie ondersteunen.

Wat wel zeker is, is dat de bagel zich vanuit Oost-Europa naar Noord-Amerika verspreidde, met name naar New York, waar een grote Joodse gemeenschap zich vestigde. Hier begon de bagel zijn moderne vorm aan te nemen en werd het een essentieel onderdeel van de Amerikaanse eetcultuur.

De bagel in de VS

In de vroege twintigste eeuw arriveerden veel Joodse immigranten uit Oost-Europa in de Verenigde Staten, en met hen brachten ze hun culinaire tradities mee, waaronder de bagel. In New York, dat een belangrijke havenstad was voor de immigranten, begon de bagel aan een opmars. In 1907 werd de eerste commerciële bagelbakkerij geopend in New York, wat leidde tot de verspreiding van het ronde broodje over het land. In de jaren 1960 en 1970 begon de bagel nog verder zijn weg te vinden in de mainstream Amerikaanse keuken, dankzij de opkomst van food trends en een grotere belangstelling voor multiculturele gerechten.

In 1960 werd in New York City de eerste bagelwinkel geopend, en sindsdien is de bagel een begrip geworden in de Verenigde Staten, vooral in New York en andere grote steden. ‘Bagel shops’ bieden een breed scala aan bagels en toppings, van de klassieke met roomkaas tot exotischere versies zoals bagels met honing of kruiden.

Ontbijt, lunch én diner

Een van de redenen waarom de bagel wereldwijd zo populair is geworden, is de veelzijdigheid ervan. Bagels kunnen worden gegeten als ontbijt, lunch of zelfs diner, afhankelijk van hoe ze worden belegd. De klassieke New Yorkse bagel wordt vaak gecombineerd met roomkaas, maar tegenwoordig kunnen bagels ook worden belegd met allerlei ingrediënten, van avocado tot scrambled eggs, van gerookte zalm tot falafel.

De populariteit van de bagel heeft geleid tot talloze variaties in zowel het deeg als de vullingen. In plaats van de traditionele witte bloem, kunnen bagels nu ook worden gemaakt met volkorenmeel, haver, maïsmeel of zelfs glutenvrije bloem voor mensen met dieetbeperkingen. De toppings kunnen variëren van zoet (zoals jam of chocolade) tot hartig (zoals kaas, vlees of groenten}.

Een trend die de populariteit van de bagel heeft vergroot, is de opkomst van de ‘bagel sandwich.’ In deze versie wordt een bagel gesneden en gevuld met allerlei ingrediënten, van ham en kaas tot groenten en hummus. De bagel als sandwich heeft zijn weg gevonden naar lunch- en ontbijtmenu’s over de hele wereld, vooral in steden als New York, Londen en in sommige delen van Azië.

De laatste trend op bagel-gebied is de ‘chopped sandwich bagel’, waarbij het beleg letterlijk in mootjes wordt gehakt tot een smakelijke emulsie van roomkaas en (hartige) toevoegingen. Weten hoe dat eruitziet? Kijk bijvoorbeeld op www.instagram.com/everything_delish/reel/C67IAsqrUa1/

Beeld: PxHere